ناسوت|Nasoot

مرکز بررسی کتاب

ناسوت|Nasoot

مرکز بررسی کتاب

ناسوت|Nasoot

سید حسن کاظم زاده
راهنمای کتابخوانی

حاشیه بر "هرمنوتیک و سیاست"- بخش پایانی

پنجشنبه, ۲۹ مرداد ۱۳۹۴، ۰۲:۳۳ ب.ظ

این سطور بخش های قابل انتشار مطالبی است که بر حاشیه کتاب "هرمنوتیک و سیاست"نوشته دکتر مهدی رهبری نوشته ام.

امر ذاتی محصول ذهن ماست ما چیزی را ذاتیِ چیزی دیگر می پنداریم. وگرنه بدون ما، چیزی به عنوان ذات قابل تصور نیست. حتا اگر چیزی ذاتی باشد وقتی که ما نباشیم تا آن ذات را فهم کنیم بودن و نبودن آنها علی السویه است. مساله اینجاست که اگر آنجا چیزی هست، این، بودنش وابسته به ما و ذهن ماست.

*

هستی صامت است. به خودی خود سخنی نمی گوید. و این ما هستیم که به جای آن سخن می گوئیم. هستی مانند آن عروسک خیمه شب بازی است که فعل و سخنی از خود ندارد. این ما هستیم که بدان حیات بخشیده ایم و ما هستیم که به جای آن سخن می گوئیم.

*

متن، اگر توسط نویسنده با هدف و معنایی خاص تدوین شده باشد چیز مهمی نیست. آنچه که اهمیت دارد فهم ما از متن است. ما خواننده ی متن هستیم و فهم ما نیز با نویسنده یکسان نخواهد بود.

*

هر جزمی موجد خشونت است. و هر خشونتی موجد رنج است و انسان جزم اندیش چه به صورت فاعلی و چه به صورت مفعولی در معرض رنج است.

*

حال که اندیشه و فهم من با دیگری علی السویه است چرا خود را بر دیگری تحمیل نماییم. پس سعی کنیم تا دیگری را تحمل کنیم. همه باید یکدیگر را تحمل کنند و با یکدیگر کنار بیایند.

*

آیا ما در جامعه ای زندگی می کنیم که سرش توتالیتار و تنش پولورال است.

*

در جامعه ای که قدرت، وامدار اندیشه ای خاص است و بدان تعلق خاطر دارد و از آن حمایت نموده یا از جانب قدرت حمایت می شود ما شاهد شکل گیری یک گفتگوی واقعی نخواهیم بود. در چنین جامعه ای، گفتگو از همان ابتدا گرفتار خودسانسوری است و یک طرفِ گفتگو، همواره مجبور است تا حرف های خود را در لفافه بگوید یا چاپلوسی کند. چرا که همواره ممکن است دچار تهدید و خشونت شود. حتا بدتر از آن، گفتگو در جامعه ای که اساس حاکمیتش بر امر قدسی بنا شده به مثابه مرگ است.

*

ایده های تفکر مدرن بر اساس "تفرعن" بنا شده است. فرعون به نفی خدا پرداخت و خود را جایگزین آن نمود و دعوی انا ربکم اعلایی نمود و تفکر مدرن نیز به نفی خدا، آخرت و دین پرداخت اما انسان، دنیا و عقل را جایگزین نمود.

*

بینش مدرن، محصول تفرعن انسان است. تفرعن یعنی خودبسنده بودن.

*

فهم ما یک محصول است. یک محصول مشترک است.

*

فروید انسان را تقسیم نکرد بلکه آنرا گسترش داد و به انسان آموخت که علاوه بر جلوه و نمود ظاهری که خود از آن اطلاع دارد از جلوه یی باطنی نیز برخوردار است که نسبت به چیستی و چگونگی آن غافل است اما آن بخش مغفول مانده نیز تاثیر بسیاری در این وجه معلوم و ظاهری دارد.

*

"وضع" همانا نشیمنگاه هر یک از ما در پهنه ی هستی است. وضع، شرایطی است که ما در آن قرار داریم و بالاتر از آن شرایطی است که ما را بنا نموده است. هر یک از ما، مفعول و محصول وضعی هستیم که در آن قرار داریم.

*

ریشه ی خشونت در جزم است و تا زمانی که ما به طور فردی یا جمعی بر جزم هایمان پیروز نشویم قادر به خشونت زدایی از جامعه آی که در ان زندگی می کنیم نخواهیم بود.

*

اما در نبود جزم چه کنیم: توافق کنیم، انتخاب کنیم، ترجیح دهیم و یا تحمل کنیم.

*

در تفکر، ایده ها در قالب کلمات فروکاسته می شوند یا در قالب همین کلمات شکل می گیرند؟

*

بیش از هر اندیشه ی دیگری، شکوه لاادری گری مرا در خود غوطه ور ساخته است.

*

نگاه پدیدار شناسانه به دین، نگاهی برون دینی به دین است. در چنین نگاهی، مشاهده کننده، دین را نه به عنوان امر قدسی، بلکه امری طبیعی (پدیده) مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهد.

نگاه برون دینی به دین، باید نگاهی مبتنی بر نفی و اثبات باشد و نگاه درون دینی به دین باید نگاهی مبتنی بر تفسیر و تبیین باشد. ما نمی تواینم با منابع برون دینی به تبیین دین بپردازیم و باز نمی توانیم با نگاه درون دینی به نفی و اثبات دین مشغول شویم. البته بسیاری از منابع و متون برون دینی مانند زبان شناسی و ... می توانند در تبیین، یاریگر ما باشند اما آنها نباید ملاک و اصل و اساس این نگاه تبیینی و تفسیری باشند چرا که منجر به التقاط در دین خواهند شد. التقاط چیست؟ دینی است که نقاب غیردینی زده و یا غیر دینی است که نقاب دین زده است. ولا تلبسوا الحق باالباطل...

  • سید حسن کاظم زاده